Θέμα λίγων ωρών ή το πολύ μιας-δύο ημερών, φαίνεται πως είναι η ολοκλήρωση των διαδικασιών για την έναρξη του πολυαναμενόμενου μέτρου των Σχεδίων Βελτίωσης, με προϋπολογισμό περί τα 300 εκατ. ευρώ. Θα προβλέπουν, μάλιστα, αυξημένο όριο για επενδύσεις, που θα φτάνει τελικά τα 300.000 ευρώ, χωρίς περιορισμό και τα 500.000 ευρώ, αν το υποστηρίζει η τυπική απόδοση της εκμετάλλευσης του επενδυτή.
Για πρώτη φορά, επίσης, θα επιδοτούνται και επενδύσεις συλλογικών σχημάτων σε μηχανήματα, αλλά και υποδομές, όπως για παράδειγμα θεριζοαλωνιστικές ή ψυγεία, υπό την προϋπόθεση ότι αποδεδειγμένα θα χρησιμοποιούνται από όλα τα μέλη της συλλογικότητας.
Η υπουργική απόφαση που θα «ξεκλειδώσει», με μεγάλη καθυστέρηση είναι αλήθεια, τη δράση 4.1.1, θέτοντας σε κίνηση και την «παγωμένη» αγορά του κλάδου, θα υπογραφεί από τον αρμόδιο υπουργό Βαγγέλη Αποστόλου, εκτός απροόπτου τη Δευτέρα 27 ή την Τρίτη 28 Νοεμβρίου. Το αμέσως επόμενο βήμα θα αφορά στη δημοσίευσή της στο φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ), κάτι που θα υλοποιηθεί άμεσα και θα ακολουθήσει η πρόσκληση για την προκήρυξη του μέτρου.
Το σχετικό χρονοδιάγραμμα γνωστοποιήθηκε από τον προϊστάμενο της Ειδικής Υπηρεσίας Εφαρμογής του ΠΑΑ 2014-20, Μονάδα Επενδύσεων Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων κ. Ευθύμιο Τσιατούρα κατά τη διάρκεια της ετήσιας γενικής συνέλευσης της ΕΚΑΓΕΜ, που συνήλθε το μεσημέρι της Κυριακής 26 Νοεμβρίου στη Θεσσαλονίκη, με τον ομιλητή να αναφέρει, παράλληλα, πως άμεσα θα προκηρυχθεί και η δράση 4.1.3. που αφορά στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και στη Διαχείριση Κτηνοτροφικών Αποβλήτων, ενώ αντίθετα για το 2018 πηγαίνει η δράση 4.1.2. για την εξοικονόμηση νερού.
Στόχος οι τιμολογήσεις εντός του 2017
Σε ό,τι αφορά στο μέτρο για τα σχέδια βελτίωσης, το ανώτερο στέλεχος του υπουργείου, παραδέχθηκε ότι αυτό που «καίει» τους αγρότες, τους κτηνοτρόφους και τους ανθρώπους που εμπλέκονται με την παραγωγή ή την εμπορία μηχανημάτων, είναι το πότε θα αρχίσουν οι τιμολογήσεις και απάντησε ότι ο στόχος είναι το πληροφορικό σύστημα να είναι σε θέση να δέχεται τις ολοκληρωμένες αιτήσεις πριν την εκπνοή του 2017.
«Θέλω να πιστεύω ότι μέσα στο Δεκέμβριο θα μπορέσουμε να έχουμε αίτηση, στην οποία να μπορείτε να οριστικοποιήσετε τουλάχιστον τα στοιχεία του παραγωγού και τις επενδύσεις που θέλει να κάνει, ώστε να ληφθεί ένας αριθμός πρωτοκόλλου και οι εταιρείες να τιμολογήσουν πριν βγει η χρονιά, γιατί διαφορετικά θα δημιουργηθούν προβλήματα», ανέφερε χαρακτηριστικά χωρίς να αποκλείσει πάντως το ενδεχόμενο να χρειαστεί μικρή χρονική μετάθεση στον Ιανουάριο του 2018.
Ποιοι θεωρούνται επιλέξιμοι από το μέτρο
Παρουσιάζοντας για σχεδόν δύο ώρες τους όρους και τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί ένας γεωργός επιλέξιμος για τα Σχέδια Βελτίωσης, ο κ. Τσιατούρας είπε στα παρόντα μέλη της ΕΚΑΓΕΜ ότι πρέπει να είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο Αγροτών κι Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων ως επαγγελματίας γεωργός, να έχει ασφάλιση στον ΟΓΑ, μια εκμετάλλευση που να αποδεικνύεται από τη δήλωση ΟΣΔΕ και φορολογικές δηλώσεις να αποδεικνύουν γεωργικά εισοδήματα που να τον κατατάσσουν στους επαγγελματίες αγρότες και όχι στους νεοεισερχόμενους.
Πρακτικά αυτό σημαίνει πως ο αγρότης θα πρέπει να είναι κάτοχος ιδιόκτητης ή μισθωμένης αγροτικής εκμετάλλευσης, να ασχολείται σε αυτή τουλάχιστον για 30% του ετήσιου χρόνου εργασίας του, το 50% του εισοδήματός του, κατ’ ελάχιστον να είναι γεωργικό και να είναι ασφαλισμένος στον ΟΓΑ. Επιπλέον, ηλικιακά να κινείται μεταξύ 18 και 61 ετών, να έχει υποβάλει ΟΣΔΕ το 2017 και να μην λαμβάνει σύνταξη.
Τα Νομικά Πρόσωπα, αντίστοιχα, στο καταστατικό τους πρέπει να έχουν κύρια δραστηριότητα την άσκηση της γεωργίας.
Στην περίπτωση συνεργατικών σχημάτων, όπως ομάδες παραγωγών, οργανώσεις παραγωγών, αγροτικοί συνεταιρισμοί και ενώσεις πρέπει να είναι εγγεγραμμένα στο οικείο μητρώο, να έχουν εξουσιοδοτήσει ένα φυσικό πρόσωπο να λειτουργεί ως κοινός νόμιμος εκπρόσωπος, να έχουν διακριτή λογιστική διαχείριση σε σχέση με το συνεταιρισμό εάν ανήκουν σε τέτοιο και στην τριετία να έχουν κερδοφόρο μέσο όρο αποτελεσμάτων προ φόρων και αποσβέσεων και κύκλο εργασιών μεγαλύτερο των 30.000 ευρώ, ώστε να αποκλειστούν τα σχήματα «σφραγίδες». Αν δεν υπάρχουν τρεις χρήσεις τα συλλογικά σχήματα θα θεωρούνται νεοσύστατα και καθίστανται επιλέξιμα.
Από 40% έως και 80% τα ποσοστά ενισχύσεων
Ως προς το ύψος της ενίσχυσης, τα ποσοστά θα κυμαίνονται από 40% έως και 80%. «Οι νέοι γεωργοί έχουν μια πάρα πολύ καλή ενίσχυση. Το σχέδιο τους βγαίνει πολύ οικονομικά, αλλά όσο πάμε σε πιο κανονικές καταστάσεις, με πιο παλιούς γεωργούς και όχι τόσο ορεινά, τα ποσοστά ενίσχυσης πέφτουν. Ωστόσο, πουθενά δεν είναι λιγότερα σε σχέση με την προηγούμενη φορά», υποστήριξε ο ομιλητής και υπογράμμισε πως «το ό,τι δίνουμε σε κάποιες περιπτώσεις ενίσχυση 10 βαθμούς πάνω από την προηγούμενη προκήρυξη, πάμε δηλαδή από το 40% στο 50%, πρακτικά σημαίνει μια αύξηση του ποσού της ενίσχυσης κατά 25%».
Επιλεξιμότητα επενδύσεων και εκμετάλλευσης
Όσον αφορά στις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας των επενδύσεων, είπε ότι αυτές πρέπει να πραγματοποιούνται μετά την υποβολή της αίτησης στήριξης, να μην έχουν συγχρηματοδοτηθεί από άλλη πηγή, στη ζωική παραγωγή μετά το πέρας της επένδυσης να υπάρχει νομιμότητα. Επίσης η εκμετάλλευση πρέπει να έχει μέγεθος σε τυπική απόδοση άνω των 8.000 ευρώ, αν έχει υπάρξει δικαιούχος παλαιότερου σχεδίου, τότε να έχει τελειώσει την παλαιότερη επένδυση και να μην υλοποιεί άλλο επενδυτικό σχέδιο στον αναπτυξιακό νόμο.
«Ενισχύουν σχεδόν τα πάντα», ανέφερε ο κ. Τσιατούρας για τα Σχέδια Βελτίωσης και σημείωσε αναλυτικά πως επιλέξιμες είναι οι επενδύσεις για ανέγερση, επέκταση, εκσυγχρονισμό γεωργικών κτιρίων ή κατασκευών, αγορά, μεταφορά και εγκατάσταση τόσο καινούργιου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού, όσο και πολυετών φυτειών, περίφραξη και διαμόρφωση αγροτεμαχίων, αγορά καινούργιου μελισσοκομικού και ανθοκομικού αυτοκινήτου ψυγείου, αλλά και γενικές δαπάνες, όπως είναι οι αμοιβές για τη σύνταξη κι υποβολή αίτησης στήριξης, αίτησης πληρωμής, αμοιβές μηχανικών, συμβούλων καθώς και αμοιβές για την έκδοση αναγκαίων αδειοδοτήσεων.
Ποιες επενδύσεις κόβονται
Στον αντίποδα, ως μη επιλέξιμες θα κρίνονται επενδύσεις για την αγορά μεταχειρισμένου εξοπλισμού, το ΦΠΑ, οι δαπάνες για αγορά ζώων και ετήσιων φυτών ή φυτών που εγκαθίστανται με σπορά, και οι δαπάνες για απλή αντικατάσταση μηχανολογικού εξοπλισμού. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να έχουν προϋπολογισμό που να δικαιολογείται από το μέγεθος της εκμετάλλευσης, που σημαίνει ότι δεν θα μπορεί να εγκριθεί για παράδειγμα η απόκτηση ενός ελκυστήρα ή η κατασκευή ενός στάβλου, αν είναι δυσανάλογοι των αναγκών της εκμετάλλευσης. Ακόμη, πρέπει το κόστος τους να είναι εύλογο (και αυτό όπως εξηγήθηκε γίνεται ώστε να αντιμετωπιστεί το κομμάτι της υπερτιμολόγησης που τυχόν υπάρχει και δεν πιάνουν οι έλεγχοι), να υλοποιούνται μετά την υποβολή της αίτησης και να μην έχουν ενισχυθεί από άλλο πρόγραμμα.
Απαραίτητη η ύπαρξη τριών προσφορών
«Θα ζητηθεί επίσης από όσους συντάξουν μελέτες σχεδίων βελτίωσης να δώσουν τρεις αναλυτικές προσφορές, αντί για μία που ίσχυε στην προκήρυξη του 2011, στις οποίες μετά από απαίτηση των εταίρων, θα γίνεται αναφορά στοιχείων γύρω από την περιγραφή του μηχανήματος, την τιμολόγησή του, τί ποσό θα αντιπροσωπεύει το ΦΠΑ, μέχρι πότε θα ισχύει η προσφορά και άλλα», τόνισε ο κ. Τσιατούρας και σημείωσε ότι «αν δεν πληρείται αυτός ο όρος ο αξιολογητής θα κόβει το μηχάνημα κι αν αυτό είναι κομβικό για την επένδυση θα την επηρεάζει συνολικά».
Προτεραιότητες και κριτήρια βαθμολογίας
Σε σχέση με το πού θα εστιάσει το μέτρο, το στέλεχος του ΥπΑΑΤ είπε πως προτεραιότητα έχουν η αιγοπροβατοτροφία, τα οπωροκηπευτικά, η παραγωγή ζωοτροφών και οι καλλιέργειες που χαρακτηρίζονται ως ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή.
«Εδώ έχει μπει οτιδήποτε μπορεί να ευδοκιμήσει στη χώρα με λιγότερο από 500 κυβικά νερό πότισμα το χρόνο» τόνισε και εξήγησε πως ο όρος αυτός πιάνει μια μεγάλη βεντάλια προϊόντων, αλλά μπορεί να αφήσει και κάποια από έξω, όπως το ρύζι, το βαμβάκι, τους αγελαδοτρόφους και τους χοιροτρόφους, όχι γιατί δεν θα έχουν δικαίωμα να κάνουν αίτηση ένταξης, αλλά επειδή δεν θα τους δίνει μεγάλη βαθμολογία.
Υψηλή βαθμολογία θα μπορούν να αποσπάσουν οι εκμεταλλεύσεις με τυπική απόδοση μεταξύ 8.000 και 40.000 ευρώ, όπως και οι επενδύσεις που θα έχουν προϋπολογισμό έως και το τετραπλάσιο της τυπικής τους απόδοσης. «Μην έρθει κάποιος για παράδειγμα με 20.000 ευρώ τζίρο να ζητήσει επένδυση 500.000 ευρώ, διότι θα θεωρηθεί μη ρεαλιστικό το σχέδιο. Αντίθετα αν με αυτό τον τζίρο ζητήσει επένδυση 80.000 ευρώ η βαθμολογία του θα είναι μεγάλη» ανέφερε ο κ. Τσιατούρας.
Βαθμολογικό πλεονέκτημα θα δίδεται και σε κάποιες επενδύσεις στη ζωική παραγωγή (π.χ. μια αλμεκτική μηχανή και κάποια αναδιάρθρωση καλλιεργειών στη φυτική παραγωγή οι οποίες οδηγούν σε βελτίωση της παραγωγικότητας της ανθρώπινης εργασίας) στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων που φέρουν ήδη σήμανση (να είναι π.χ. τώρα βιολογικός και όχι θα κάνει πιστοποίηση βιολογικής καλλιέργειας), σε μια εκτενή λίστα με καινοτόμες επενδύσεις στη ζωική και τη φυτική παραγωγή (εργαλεία με αναφορές στη γεωργία ακριβείας), αλλά και στις επενδύσεις εκείνες που θα επιλέγουν να καλλιεργήσουν κάποια από τις καλλιέργειες που η κάθε περιφέρεια έχει δηλώσει ότι θέλει να αναδείξει.
Πώς θα χορηγείται η στήριξη
Η στήριξη προς τον παραγωγό παρέχεται με τη μορφή επιχορήγησης, μετά την εξόφληση των δαπανών μέσω τραπέζης και μπορεί να συνδυαστεί με χρηματοδοτικά εργαλεία, ενώ είναι δυνατή και η χορήγηση προκαταβολής με ισόποση εγγυητική επιστολή, εξήγησε ο κ. Τσιατούρας, διευκρινίζοντας ότι ανώτατο επιλέξιμο κόστος είναι μέχρι 500.000 ευρώ για θερμοκήπια και ζωική παραγωγή και μέχρι 300.000 ευρώ οι υπόλοιποι.
Ως προς τα επιμέρους ανώτατα κόστη, επισήμανε ότι τα παρελκόμενα κατεργασίας εδάφους φτάνουν αθροιστικά μέχρι και 40.000 ευρώ, τα πολυμηχανήματα κατεργασίας εδάφους αθροιστικά έως 55.000 ευρώ, οι ελκυστήρες τύπου Τ1 έως 125.000 ευρώ, οι ελκυστήρες τύπου Τ2, Τ3 έως 50.000 ευρώ, ενώ ελκυστήρας και παρελκόμενα έως 150.000 ευρώ. Μπορούν να αποκτηθούν και μεγαλύτερης αξίας μηχανήματα, αλλά η επιχορήγηση θα γίνει με αυτά τα κοστολογικά δεδομένα.
Για τον υπολογισμό της ιπποδύναμης του ελκυστήρα ο ομιλητής τόνισε πως ο προηγούμενος τρόπος θεωρήθηκε μη ελέγξιμος με αποτέλεσμα να επικαιροποιηθεί μέσω μιας εφαρμογής που ανάπτυξε το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, λαμβάνοντας υπόψη πλειάδα παραμέτρων. Είπε ακόμη πως η στα νέα Σχέδια Βελτίωσης η ιπποδύναμη δεν δίδεται χωρίς όρια, αλλά θα πρέπει ο παραγωγός να έχει κάποια ελάχιστη αροτραία γη, η οποία για παράδειγμα για έναν ελκυστήρα 70 ίππων πρέπει να είναι τουλάχιστον 100 στρέμματα, για τρακτέρ 60 ίππων, τουλάχιστον 20 στρέμματα με αμπελώνες, κηπευτικά ή δέντρα, ή τουλάχιστον 100 θηλυκά πρόβατα ή γίδια, 80 αγελάδες ή 100 χοιρομητέρες. Στην ίδια λογική με 150 στρέμματα σκληρό σιτάρι, θα μπορεί να εγκριθεί αγορά ελκυστήρα έως 103 hp, με 100 στρ., μηδική 52 hp, με 150 στρ., σκληρό σιτάρι και 100 στρ., μηδική 107 hp, με 30 στρ., κηπευτικά 47 hp, με 30 στρ., αχλάδια 62 hp, με 30 στρ., αχλάδια και 20 στρ., κηπευτικά 84 hp, με 40 στρ., καπνό 40 hp και με 50 στρέμματα λαδολιές 50 hp.
Προ των πυλών και η προκήρυξη του 4.1.3.
Άμεσα, ωστόσο, πρόκειται να προκηρυχθεί και το μέτρο 4.1.3., που έχει να κάνει με την υλοποίηση επενδύσεων σε εξοπλισμό και σε κτήρια που συμβάλλουν στη χρήση ΑΠΕ, καθώς επίσης και στην προστασία του περιβάλλοντος. Το μέτρο απευθύνεται σε ενεργούς γεωργούς, φυσικά ή νομικά πρόσωπα και προβλέπει επενδύσεις μέχρι 150.000 ευρώ ή στην περίπτωση των αποβλήτων έως και 200.000 ευρώ. Επιλέξιμες κρίνονται οι επενδύσεις για αγορά, μεταφορά και εγκατάσταση νέου εξοπλισμού διαχείρισης αποβλήτων της εκμετάλλευσης, κατασκευή εγκαταστάσεων διαχείρισης των αποβλήτων, υποπροϊόντων και υπολειμμάτων της εκμετάλλευσης, αγορά, μεταφορά κι εγκατάσταση νέου εξοπλισμού για τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την κάλυψη των αναγκών της εκμετάλλευσης και γενικές δαπάνες. Αντιθέτως δεν προβλέπεται η έγκριση επενδύσεων για μεταχειρισμένο εξοπλισμό, Φ.Π.Α., οι δαπάνες για απλή αντικατάσταση.
Πάει για το 2018 το πρόγραμμα εξοικονόμησης νερού
Σε σχέση, τέλος, με τη δράση 4.1.2., που αφορά σε επενδύσεις για την εξοικονόμηση νερού, ο κ. Τσιατούρας επισήμανε ότι θα βγει λογικά το 2018 διότι θα πρέπει προηγουμένως να έχουν εγκριθεί τα διαχειριστικά σχέδια λεκανών απορροής, και να διευθετηθεί η εκκρεμότητα με την τιμολόγηση του αρδευτικού νερού, που το ζητά η Ε.Ε. «Εάν δεν γίνουν αυτά τα δύο το πρόγραμμα η δράση δεν θα προκηρυχθεί», επισήμανε και απαντώντας σε σχετική ερώτηση σημείωσε ότι «με δεδομένο ότι θα μπει ένα όριο άρδευσης, με σημείο αναφοράς ένα υδροβόρο σύστημα και βάσει εκείνου θα γίνεται ο υπολογισμός της εξοικονόμησης, εκτιμώ πως το κανόνι, λόγω της υψηλής πίεσης, δεν θα είναι επιλέξιμο».
