Τις τελευταίες δεκαετίες, ο αριθµός των αγροτικών εκµεταλλεύσεων µειώνεται και το µέγεθός τους αυξάνεται σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η µείωση του συνολικού αριθµού των εκµεταλλεύσεων, από περίπου 15 εκατοµµύρια το 2005 σε 10,5 εκατοµµύρια το 2016, είναι εµφανής.
Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό είναι ότι πάνω από το ήµισυ του συνόλου των γεωργικών εκτάσεων της ΕΕ ελέγχεται από 345.000 εκµεταλλεύσεις µεγέθους άνω των 100 εκταρίων. Υπάρχει δε, µια εντυπωσιακή ανισότητα στην κατανοµή της γης ανά µέγεθος εκµετάλλευσης, ενώ τα αποτελέσµατα ερευνών (Laurent Piet του INRAE) τεκµηριώνουν πώς η συνολική τάση συγκέντρωσης µπορεί να προέρχεται είτε από τη µείωση του αριθµού των εκµεταλλεύσεων, είτε µιας αλλαγής στην κατανοµή των µεγεθών των εκµεταλλεύσεων εξαιτίας ανάπτυξης ή εξαγορών ή και τα δύο.
Ωστόσο, η µεγάλη εικόνα, όπως καταδεικνύεται και σε σχετική ανάλυση του αγροτοοικονοµολόγου Άλαν Μάθιους, δείχνει πως έντονη συγκέντρωση εκτάσεων µικροµεσαίων εκµεταλλεύσεων µε ρυθµούς άνω του 50% καταγράφεται στην Ελλάδα, ∆ανία, Γερµανία, Γαλλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεµβούργο, Ρουµανία, Φινλανδία, Σουηδία και το Ηνωµένο Βασίλειο.
Αιµορραγία 400.000 αγροκτηµάτων ανά έτος
Μάλιστα, ο διακεκριµένος καθηγητής του Πανεπιστηµίου του Τρίνιτι, επικαλείται απόσπασµα οµιλίας του Επιτρόπου Γεωργίας Γιάνους Βοιτσεχόφσκι (AGRI του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Οκτώβριο του 2019) που λέει ότι «κατά τη διάρκεια µιας δεκαετίας, από το 2005 έως το 2015, χάσαµε τέσσερα εκατοµµύρια αγροκτήµατα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο αριθµός των εκµεταλλεύσεων ήταν σχεδόν 15 εκατοµµύρια και µετά από µια δεκαετία υπήρχαν λιγότερα από 11 εκατοµµύρια αγροκτήµατα. Εάν χάσουµε τέσσερα εκατοµµύρια ανά δεκαετία, είναι 400. 000 ανά έτος. Περισσότεροι από 30.000 ανά µήνα. Περισσότερο από 1.000 ανά ηµέρα. Η συζήτησή µας έχει προγραµµατιστεί να διαρκέσει τρεις ώρες, πράγµα που σηµαίνει ότι κατά τη διάρκεια αυτής της συζήτησης περισσότεροι από 100 Ευρωπαίοι αγρότες πιθανότατα θα χάσουν τη φάρµα και τη δουλειά τους. Για πολλούς από αυτούς θα είναι µια τραγική, σοκαριστική κατάσταση, διότι δεν είναι τόσο εύκολο να είσαι αγρότης σήµερα και έπειτα αύριο να κάνεις κάτι διαφορετικό – για παράδειγµα να είσαι οδηγός ταξί. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτή είναι µια δραµατική κατάσταση για τους ευρωπαίους αγρότες.».
Ο τρόπος δοµής των αγροκτηµάτων στην ΕΕ έχει γίνει το επίκεντρο της αυξανόµενης προσοχής ως αποτέλεσµα της αυξανόµενης πολιτικής ανησυχίας για τις τάσεις στην ενοποίηση των γεωργικών εκµεταλλεύσεων και τη συγκέντρωση των γεωργικών εκτάσεων. Μάλιστα, οι εν λόγω διαρθρωτικές αλλαγές στη γεωργία της ΕΕ και οι τάσεις συγκέντρωσης των γεωργικών εκτάσεων βρίσκονται στο επίκεντρο προσοχής ενόψει και των απαιτητικών αλλαγών που φέρνει η νέα ΚΑΠ µετά το 2023 και το νέο περιβαλλοντικό και ψηφιακό µοντέλο. Για µερικούς, το επίκεντρο είναι στην «αρπαγή γης» και στην άνοδο των µεγάλης κλίµακας βιοµηχανικών αγροτικών εκτάσεων. Για άλλους, στην προστασία της θέσης των οικογενειακών εκµεταλλεύσεων. Για µερικούς, επίσης είναι το ζήτηµα στην ανανέωση γενεών, ενώ άλλοι επικεντρώνονται στη µείωση του συνολικού αριθµού των εκµεταλλεύσεων. Κοινή σε όλους είναι η άποψη ότι τα τρέχοντα πρότυπα της διαρθρωτικής αλλαγής των εκµεταλλεύσεων πρέπει να σταµατήσουν ή ακόµα και να αντιστραφούν.
Σε χώρες που παρουσίασαν αργή ή αντίστροφη συγκέντρωση, οι µικρότερες εκµεταλλεύσεις έχουν αναπτυχθεί τουλάχιστον τόσο γρήγορα όσο οι µεγαλύτερες εκµεταλλεύσεις και η ανισότητα στο µέγεθος της εκµετάλλευσης ήταν είτε σταθερή είτε µειωµένη. Οι εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα είναι η Ιρλανδία, η Κύπρος και η Σλοβενία που είναι «αργοί ενοποιητές» παρά την αυξανόµενη ανισότητα. Στην περίπτωση της Ιρλανδίας και της Σλοβενίας, αυτό εξηγείται κατά τον Μάθιους, από τη σχετικά αργή µείωση του αριθµού των εκµεταλλεύσεων και στην περίπτωση της Κύπρου από µια σηµαντική µείωση της γεωργικής έκτασης που επιβραδύνει την αναφερόµενη αύξηση στην ενοποίηση των αγροκτηµάτων παρά την αυξανόµενη ανισότητα.
Καταλήγοντας, ο Μάθιους συνοψίζει το αυξανόµενο ενδιαφέρον για τις τάσεις στην κατανοµή µεγέθους των εκµεταλλεύσεων. Η παραδοσιακή άποψη ότι η διαρθρωτική αλλαγή είναι επιθυµητή επειδή βελτιώνει τη συνολική ανταγωνιστικότητα του αγροτικού τοµέα και συµβάλλει στη µείωση του χάσµατος µεταξύ αγροτικών και µη γεωργικών εισοδηµάτων αµφισβητείται όλο και περισσότερο από εκείνους που ανησυχούν για την εµφάνιση µεγάλης κλίµακας («βιοµηχανική») αγροκτήµατων και στην εξαφάνιση των µικρότερων και αγροτών. Το προαναφέρθέν απόσπασµα του Επιτρόπου Wojciechowski βασίζεται σε αυτήν την κριτική.
Η ανάλυση του όπως, υπογραµµίζει δεν λαµβάνει µέρος σε αυτήν τη συζήτηση (η άποψή του είναι ότι ο αριθµός των εκµεταλλεύσεων θα πρέπει και πρέπει να συνεχίσει να µειώνεται, αλλά η πολιτική µπορεί να συµβάλει στην ενίσχυση της θέσης των µικρότερων εκµεταλλεύσεων ενθαρρύνοντας τη διαφοροποίηση, αποθαρρύνοντας ταυτόχρονα την εµφάνιση πολύ µεγάλων συγκεντρωµένων εκµεταλλεύσεων, αναγνωρίζοντας ότι τα κράτη µέλη έχουν πολύ διαφορετικές θέσεις από αυτή την άποψη.
Πηγή: agronews.gr
