Ειδικό καθεστώς για οικογενειακή γεωργία στην ΚΑΠ από το 2028 συζητά η Ευρώπη που δίνει κατ’ αποκοπή τσεκ.
Ως βασικό στοιχείο του ευρωπαϊκού αγροτικού µοντέλου για το οποίο ζητά τη θέσπιση ειδικών µέτρων στήριξης, περιγράφονται οι οικογενειακές µονάδες στα Συµπεράσµατα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου για την ΚΑΠ µετά το 2027. Πρόκειται για µία απαίτηση που αναµένεται να γεννήσει ένα νέο ορισµό, το καθεστώς «οικογενειακών εκµεταλλεύσεων» την µετεξέλιξη των «µικροκαλλιεργητών». Η εξέλιξη αυτή µπορεί να δηµιουργήσει πράγµατι µία νέα ισορροπία και στις άµεσες ενισχύσεις και στα διαρθρωτικά προγράµµατα της ερχόµενης περιόδου.
Άµεσες ενισχύσεις και εξισωτική
Είναι δεδοµένο πως η χρηµατοδότηση των άµεσων ενισχύσεων θα πιεστεί και το ζήτηµα είναι να εξασφαλιστεί τουλάχιστον για τις πιο ευάλωτες µονάδες κάποια ασφάλεια ώστε να εξασφαλιστεί έως ένα βαθµό η βιωσιµότητά τους για κοινωνικοοικονοµικούς λόγους. Στο καθεστώς των µικροκαλλιεργητών, που ισχύει και στην τρέχουσα περίοδο, αλλά η Ελλάδα δεν υιοθέτησε, υπάρχει η δυνατότητα της πληρωµής ενός ενιαίου ποσού ανεξαρτήτως στρεµµάτων, ώστε να εξασφαλιστεί ότι ένα µίνιµουµ των κονδυλίων φτάνουν στους πιο ευάλωτους. Κάτι τέτοιο µόνο για τις οικογενειακού τύπου εκµεταλλεύσεις που είναι και η πλειοψηφία στη χώρα µας, θα αποτελούσε µάλιστα και µία άµυνα προς τις πιέσεις για λιγότερα κονδύλια προς τις άµεσες ενισχύσεις. Με τον ίδιο τρόπο θα µπορούσε να διαµορφωθεί και το καθεστώς της εξισωτικής αποζηµίωσης, µε ένα επιπλέον πριµ προς τις οικογενειακές εκµεταλλεύσεις, ή, µε µία ακόµη πιο ριζική αλλαγή που θα αφορούσε την αποκλειστική πριµοδότηση των οικογενειακών µονάδων από αυτό το καθεστώς. Η στόχευση ούτως ή άλλως όπως ζητά το Συµβούλιο προς τις οικογενειακές εκµεταλλεύσεις θα πρέπει να γίνεται λαµβανοµένων υπόψη των περιφερειακών και τοπικών ιδιαιτεροτήτων.
Κρίνεται απαραίτητη παράλληλα η συνέχιση του καθεστώτος της αναδιανεµητικής ενίσχυσης, καθώς θα καταργηθούν τα δικαιώµατα.
Η περίπτωση του «14χίλιαρου»
Αναφορικά µε τα διαρθρωτικά προγράµµατα, το ζήτηµα είναι τι θα επιτρέψει ο νέος ευρωπαϊκός κανονισµός που θα ξεκινήσει να διαµορφώνεται φέτος. Ένα στοχευµένο Μέτρο για την ανάπτυξη των οικογενειακών εκµεταλλεύσεων, όπως ήταν το «14χίλιαρο» της περασµένης περιόδου, µπορεί να παρέχει κάποια λύση, αλλά είναι µόνο για λίγους και µε αµφίβολα αποτελέσµατα. Άλλωστε πεποίθηση αποτελεί πως τα διαρθρωτικά µέτρα είναι περισσότερο κατάλληλα για µεγαλύτερες µονάδες παρά για µικρές, ώστε να έχουν και πολλαπλασιαστικά αποτελέσµατα για την οικονοµία, µε βάση και τα περιορισµένα κονδύλια.
Απαιτείται καλύτερη στόχευση
Στην Ευρώπη υπολογίζεται πως το 97% των εκµεταλλεύσεων είναι οικογενειακές, κάτι που σηµαίνει πως για να αποκτήσει αυτό το καθεστώς κάποια ουσία, θα πρέπει να οριστεί πιο αυστηρά. Γενικότερα στους κανονισµούς της ΚΑΠ δεν υπάρχει κάποιος ορισµός για την οικογενειακή άσκηση της γεωργίας. Μάλιστα στον τρέχον κανονισµό (Καν. ΕΕ 2021/2115) µόνο µία φορά στις 186 σελίδες αναφέρεται κάπου η οικογενειακή γεωργία. Το ζήτηµα πλέον είναι το πώς θα επιβιώσουν αυτές οι εκµεταλλεύσεις
µε µικρότερο προϋπολογισµό στην ΚΑΠ και πώς θα γίνει η στόχευση των λιγοστών πόρων στην εξασφάλιση
της ανθεκτικότητάς τους. Σηµειώνεται πως µία έκθεση για το θέµα αυτό είχε διαµορφωθεί για λογαριασµό της Κοµισιόν στα πλαίσια της περασµένης ΚΑΠ, ωστόσο περισσότερο µίλαγε για πως γενικότερα βοηθάνε οι επιδοτήσεις και τα προγράµµατα, παρά το πώς θα στοχεύσουν στις οικογενειακές µονάδες.
Το Φλεβάρη το νέο πλάνο για την ΚΑΠ
Tο νέο «Όραµα της ΕΕ για τη Γεωργία και τα Τρόφιµα» στις 19 Φεβρουαρίου θα παρουσιάσει ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Συνοχή, Ραφαέλε Φίττο, όπως προκύπτει από την τελευταία ηµερήσια διάταξη της συνεδρίασης του Σώµατος των Επιτρόπων της 3ης ∆εκεµβρίου. Η ηµεροµηνία του Φεβρουαρίου ευθυγραµµίζεται µε την υπόσχεση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να παρουσιάσει το όραµα εντός των πρώτων 100 ηµερών της νέας εντολής, παράλληλα µε το «Σχέδιο Καθαρής Βιοµηχανίας».
Μεταξύ των αρµοδιοτήτων του χαρτοφυλακίου του Φίττο είναι «η ηγετική εργασία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της ανθεκτικότητας και της βιωσιµότητας του τοµέα των τροφίµων και της γεωργίας». Σηµειωτεόν, το νέο όραµα της ΕΕ θα βασίζεται άµεσα στις συστάσεις του ∆ιαλόγου για το Μέλλον της Γεωργίας, ενός φόρουµ που ξεκίνησε για να αντιµετωπίσει τις διαµαρτυρίες των αγροτών που αναστάτωσαν την Ευρώπη τους τελευταίους µήνες.
Γιώργος Κοντονής
