Το μαζικό παρεμπόριο ελαιολάδου και όχι τον τενεκέ της οικογένειας θέλει να περιορίσει με το 5χίλιαρο η Πολιτεία
Στην καταγραφή της παραγωγής και διακίνησης πρώτης ύλης -ελαιόκαρπος και ελαιόλαδο- επικεντρώνονται αποκλειστικά τα μέτρα που έχει προγραμματίσει (ψηφιακό Δελτίο Αποστολής από 1 Απριλίου 2025) ή προαναγγείλει (Δήλωση Συγκομιδής, Ψηφιακό Μητρώο Συσκευασίας και Τυποποίησης) επίσημα και ανεπίσημα η οργανωμένη Πολιτεία. Επίσης, τα μέτρα αυτά δεν αποτελούν μέρος κάποιου νέου νομοσχεδίου και δεν αγγίζουν το κομμάτι της αποδεδειγμένης αυτοκατανάλωσης.
Στόχος δεν είναι ο περιορισμός του «λαδιού απ’ το χωριό» που θρέφει εδώ και γενιές την οικογένεια του ελαιοπαραγωγού, αλλά το σταδιακό φρένο στο μαζικό παρεμπόριο πρώτης ύλης που έχει οικονομικές και διατροφικές συνέπειες ενώ αποκτά τα τελευταία χρόνια -λόγω υψηλότερων τιμών παραγωγού και διάθεσης- όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις.
Να σημειωθεί πως κυκλώματα που υιοθετούν αθέμιτες πρακτικές εντοπίζονται ιστορικά ακόμη και πριν το «σύνδρομο κραμβέλαιου» το 1981 στην Ισπανία, αγγίζοντας χώρες-Ηγέτες του ελαιοκομικού γίγνεσθαι. Επίσης, συνεχίζονται να καταγράφονται συγκεκριμένα περιστατικά νοθείας (πχ καλοκαίρι 2024, Ιταλία) σε περιοχές όπου σε μεγάλο βαθμό έχει επιτευχθεί η ιχνηλασιμότητα (για όλους όσους παράγουν >350 κιλά ελαιόλαδο), όμως η δυνατότητα της Πολιτείας να ξέρει πόσο παράγει, οδηγεί σε άμεση εξυχνίαση των υποθέσεων.
Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πως τα περιθώρια όποιας απάτης σε χώρες παραγωγούς όπως η Ελλάδα είναι συντριπτικά μεγαλύτερα, καθώς η χώρα επίσημα δεν γνωρίζει καν τα θεμελιώδη στοιχεία μιας καλλιέργειας που συνεισφέρει ετησίως 1,5 με 2 δις ευρώ στο ΑΕΠ της. Τα νέα μέτρα λοιπόν που θα τεθούν σε ισχύ το επόμενο διάστημα έχουν στόχο επίσημα και νομότυπα «να μάθουμε πόσο παράγουμε» ώστε εν συνεχεία να εξασφαλιστεί η ασφαλής εμπορία του ελληνικού ελαιόλαδου, είτε στα ράφια της λιανικής είτε μέσω καναλιών εξαγωγής. Κάπως έτσι, δηλαδή με πραγματικά στοιχεία της αγοράς, μπορούν ίσως να μπουν οι βάσεις για την άσκηση Εθνικής Ελαϊκής Πολιτικής.
Αναλυτικότερα, όσον αφορά σήμερα την διακίνηση Ελαιολάδου σε Τενεκέδες (16-17 κιλά):
- Επιτρέπεται η χρήση για πώληση μόνο σε επαγγελματίες (εστιατόρια, ξενοδοχεία) σε συσκευασίες <50 λίτρων.
- Απαγορεύεται η πώληση σε τελικούς καταναλωτές, ενώ επιτρέπεται σε περιέκτες και συσκευασίες μέχρι 5 λίτρα, πάντα με προδιαγραφές που περιγράφει αναλυτικά η νομοθεσία -παρατίθεται στο τέλος του άρθρου.
- Επιτρέπεται για ιδιοκατανάλωση.
- Είναι απαραίτητη η έκδοση Δελτίου Αποστολής (χειρόγραφο ή ηλεκτρονικό μέχρι τέλος Μαρτίου, υποχρεωτικά ηλεκτρονικό από 1 Απριλίου 2025) καθώς και παραστατικού πώλησης (όπου υπάρχει πώληση), αλλιώς σε περίπτωση ελέγχου επιβάλλονται πρόστιμα για μη έκδοση των παραστατικών.
Τα όποια πρόστιμα δεν αφορούν τον τενεκέ καθεαυτό
Σημειοτέον, το λεγόμενο «5χίλιαρο» ως πρόστιμο αφορά αποκλειστικά την διακίνηση ελαιόκαρπου προς το ελαιοτριβείο δίχως τα κατάλληλα παραστατικά για υπόχρεους τήρησης απλογραφικού λογιστικού συστήματος. Για υπόχρεους δε τήρησης διπλογραφικού συστήματος, το πρόστιμο είναι 10.000 ευρώ. Μάλιστα, το σχετικό πρόστιμο εσχάτως 10πλασιάστηκε από την ΑΑΔΕ, από 500 έως 1.000 ευρώ που οριζόταν προηγουμένως.
Ουσιαστικά, το Κράτος δεν τιμωρεί τον τενεκέ και τα… οικογενειακά δίκαιά του, τα οποία σαφώς αναγνωρίζονται όπως για παράδειγμα του αρτοποιού που φέρνει ψωμί στο σπιτικό του. Θα τιμωρείται όμως ο επιτήδειος που προσπαθεί εμφανώς να εκθλίψει αδήλωτα πρώτη ύλη και εν συνεχεία να την εμπορευτεί ή αυτός που κάνει τον κόπο να δηλώσει καρπό και ελαιόλαδο αλλά εμπορεύεται μέρος της σοδειάς «μαύρα», ισχυριζόμενος ιδιοκατανάλωση ως «δωρεά». Να σημειωθεί βέβαια πως ακόμη αναμένονται διευκρινήσεις από την οργανωμένη Πολιτεία για τον τρόπο εφαρμογής των μέτρων, ενώ ό,τι γράφεται αφορά στους αγρότες Κανονικού Καθεστώτος.
Όσον αφορά τους ελαιοπαραγωγούς Ειδικού Καθεστώτος (Εισόδημα < 15.000 ευρώ, Επιδότηση < 5.000 ευρώ) δεν απαιτούνται παραστατικά για μεταφορά σε ελαιοτριβείο του καρπού ή ιδιοκατανάλωση ελαιολάδου, όμως απαγορεύεται κανονικά η εμπορική διάθεση χωρίς Δελτίο Αποστολής και αντίστοιχα παραστατικό Πώλησης.
Παρέμβαση Δήμα για το πλαίσιο του 17κιλου τενεκέ
«Το θεσμικό πλαίσιο που ρυθμίζει τη μεταφορά του ελαιολάδου ισχύει από το 2017» διευκρινίζοντας ότι δεν υπάρχει καμία πρόθεση αλλαγής στο σημερινό καθεστώς. «Η μεταφορά μικρών ποσοτήτων ελαιολάδου μεταξύ φίλων και συγγενών συνεχίζεται άτυπα, χωρίς να τίθεται ζήτημα παραβάσεων», υπογράμμισε ο υφυπουργός Οικονομικών Χρίστος Δήμας σε τηλεοπτικές δηλώσεις στις 12 Ιανουαρίου.
Ο κ. Δήμας αναφέρθηκε και στη στρατηγική της κυβέρνησης για την τυποποίηση του ελληνικού ελαιολάδου. «Η προώθηση της τυποποίησης αποτελεί προτεραιότητα. Στόχος είναι να εξάγουμε ελληνικό ελαιόλαδο τυποποιημένο, αυξάνοντας τον πλούτο που παράγει ο κλάδος», δήλωσε ο υφυπουργός Οικονομίας και Οικονομικών.
Τα μέτρα με τα οποία ελιά και ελαιόλαδο θα «επανασυστηθούν» στο Κράτος
- Σε πρώτο χρόνο οι παραγωγοί θα οφείλουν να συμπληρώνουν ψηφιακά Δελτίο Αποστολής από 1 Απριλίου 2025 για ελαιόκαρπο και ελαιόλαδο, αν δεν υπάρξει ξανά παράταση.
- Σε δεύτερο χρόνο, λογικά από την επόμενη σοδειά, οι παραγωγοί θα κληθούν να υποβάλουν ηλεκτρονικά Δήλωση Συγκομιδής (αναμένεται διευκρίνιση για το πότε και πως ακριβώς), ώστε να υπάρχει σαφής εικόνα για τα κιλά ελαιοκάρπου που φεύγουν από τον ελαιώνα και τα λίτρα ελαιολάδου που βγαίνουν από το μαλακτήρα. Επίσης, σχεδιάζεται η υλοποίηση ψηφιακής δήλωσης παραγωγής και τυποποίησης ελαιολάδου και ελιάς που θα απευθύνεται στα ελαιοτριβεία, τα τυποιητήρια και τα συσκευαστήρια της χώρας.
- Τέλος, θα δηµιουργηθεί ψηφιακό µητρώο τυποποιητηρίων και συσκευαστηρίων ελαιολάδου για την ηλεκτρονική χορήγηση αλφαριθµητικού κωδικού έγκρισης, αρµοδιότητας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Τα παράπονα για το ψηφιακό Δελτίο Αποστολής
Το ζήτημα του ψηφιακού Δελτίου Αποστολής, μπορεί να δημιουργήσει έναν πονοκέφαλο στην καθημερινότητα του ελαιοπαραγωγού, χωρίς στην ουσία να προσφέρει κάτι παραπάνω η «ψηφιοποίησή» της, σύμφωνα με όσα εξηγούν στην Agrenda λογιστές που ασχολούνται με τα αγροτικά θέματα.
Καταρχάς, η ιδέα του νομοθέτη να υπολογίζει «με το μάτι» ο ελαιοπαραγωγός την ποσότητα καρπού που οδηγεί προς έκθλιψη και να την αναγράφει στο myTimologio, δεν βοηθά κανέναν να γίνει σοφότερος, ενώ δημιουργεί επιπλέον προβλήματα. Εκεί επικεντρώνονται πλέον οι προσπάθειες του κλάδου του λογιστών να πείσουν την ΑΑΔΕ πως θα πρέπει να τροποποιηθεί το καθεστώς που πάει να εφαρμοστεί από Απρίλιο.
Δεύτερον, ας πούμε πως γίνεται η έκθλιψη της ελιάς και ο παραγωγός παραλαμβάνει π.χ. 200 κιλά ελαιόλαδου. Πάει μετά στο λογιστήριο, γίνονται οι υπολογισμοί, εκδίδεται το παραστατικό βάσει του οποίου πρέπει να πληρωθεί ο ελαιοτριβέας, αποθηκεύει ή φορτώνει το λάδι (σε τενεκέδες που αγόρασε ή σε δικούς του που είχε μαζί του), πληρώνει και φεύγει. Από την ανωτέρω περιγραφόμενη διαδικασία, υπάρχει κάτι που δεν γινόταν μέχρι τώρα και θα αλλάξει από δω και στο εξής; Όχι, είναι η απάντηση. Συνεπώς, λογιστές και αγρότες αναρωτιούνται αν αξίζει ο κόπος στον οποίο θα μπουν εκατοντάδες χιλιάδες παραγωγοί ή όχι.
Σχετικές δηλώσεις Κυβερνητικού Εκπροσώπου Παύλου Μαρινάκη έχουν ως ακολούθως:
«Δύο πράγματα τα οποία είναι ξεκάθαρα, αλλά ο λαϊκισμός, ο οποίος μάλιστα ανθεί περισσότερο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάνει ότι δεν τα βλέπει.
Το ένα είναι ότι δεν πρόκειται να πάρει την οποιαδήποτε νομοθετική πρωτοβουλία η κυβέρνηση, δηλαδή θα συνεχίσει να ισχύει το νομικό καθεστώς το οποίο ίσχυε πολλά χρόνια πριν την εκλογή της κυβέρνησης αυτής, πριν δηλαδή το 2019 και το δεύτερο είναι ότι όλοι αυτή η συζήτηση δεν αφορά τους παραγωγούς οι οποίοι αυτοκαταναλώνουν το λάδι, δηλαδή καταναλώνουν οι ίδιοι το λάδι τους ή το δωρίζουν σε συγγενικά ή φιλικά τους πρόσωπα.
Άρα, αυτό που λέμε ότι ο τενεκές λάδι που πηγαίνει από τη γιαγιά στα εγγόνια ή στα παιδιά ή από τον έναν αδερφό στον άλλον αδερφό ή από τον φίλο σε έναν άλλον φίλο, δεν έχει να κάνει με αυτή τη συζήτηση. Είναι δεδομένο, γιατί μιλάμε για μία δωρεά. Είναι κάτι νομίζω που όσοι προσπάθησαν να μπούνε στο κάδρο της δημοσιότητας των τελευταίων ημερών, με αφορμή αυτήν τη συζήτηση, ξέρανε, νομίζω, ότι απλά, συνειδητά, εξαπατούν τους πολίτες.
Πιστεύω, όμως, ότι αυτή η σκόπιμη εξαπάτηση, αυτό το ψέμα έχει και πιο κοντά ποδάρια, γιατί ξεχνάνε κάτι οι λαϊκιστές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ότι οι προηγούμενες εκδοχές εκείνων κυβέρνησαν τον τόπο. Το 2025 δεν είναι 2012, ούτε 2015, γιατί μεσολάβησε το 2015 – 2019, όπου οι λαϊκιστές της Αριστεράς συγκυβέρνησαν με τους λαϊκιστές της άκρας Δεξιάς και η χώρα μας έγινε μία χώρα στο χειρότερο σημείο, η χώρα «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης. Δεν λύθηκε κανένα πρόβλημα, τίποτα απ’ όσα έλεγαν στα τότε δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα δεν έγινε πραγματικότητα και ευτυχώς που δεν πάθαμε και πολλά χειρότερα θα πω εγώ.
Είναι, λοιπόν, δεδομένο ότι δεν υπάρχει κάποιος στόχος της Κυβέρνησης ή σκοπός ή εξαγγελία πουθενά καταγεγραμμένη ν’ αλλάξει αυτό το οποίο ισχύει, αλλά είναι προφανές ότι σε επίπεδο εμπορίας λαδιού και όχι δωρεάν διάθεσής του, θέλουν οι ελεγκτικές αρχές να εφαρμόσουν το νόμο, να κάνουν ελέγχους, να προστατεύσουν τους παραγωγούς ελαιολάδου, να προστατεύσουν τους καταναλωτές, γιατί υπάρχει κι ένα ζήτημα όπως αντιλαμβάνεσθε της ποιότητας του προϊόντος, υπάρχουν, λοιπόν, κάποιες διατάξεις οι οποίες ισχύουν και μάλιστα ρητώς αναφέρεται ότι δεν έχει να κάνει αυτό με την αυτοκατανάλωση, τις οποίες μπορώ να σας τις διαβάσω:
«Επί όλων των παραστατικών εμπορίας και διακίνησης των προϊόντων αναγράφονται, πέρα από τα απαραίτητα φορολογικά στοιχεία και ονομασία του είδους του ελαιολάδου, δηλαδή ποικιλία και κατηγορία, όπως ορίζεται από το νόμο» – επαναλαμβάνω ο νόμος πολλά χρόνια πριν το 2019 – «επιτρέπεται η πώληση χύμα ελαιολάδου από παραγωγούς σε τυποποιητές με βυτία ή κατάλληλους περιέκτες, αντίθετα δεν επιτρέπεται η πώληση χύμα ελαιολάδου στους καταναλωτές και επιχειρήσεις εστίασης. Το ελαιόλαδο διατίθεται στους καταναλωτές σε τυποποιημένες συσκευές έως πέντε λίτρων, μπορεί να διατίθεται σε επιχειρήσεις εστίασης και σε μεγαλύτερες συσκευασίες από δέκα έως 50 λίτρα. Το ελαιόλαδο διατίθεται από τα καταστήματα εστίασης στους καταναλωτές σε δοχεία χωρητικότητας έως 500 ml, μη επαναγεμιζόμενα και ως 100 ml για ατομική χρήση. Δεν επιτρέπεται η διάθεση χύμα ελαιολάδου για επιτραπέζια χρήση. Το ύψος των προστίμων είναι από 500 έως 2.000 ευρώ».
Επαναλαμβάνω, λοιπόν, ότι ο έλεγχος παραστατικών διακίνησης ελαιολάδου αφορά αποκλειστικά τους εμπόρους και όχι τους παραγωγούς, που αυτοκαταναλώνουν ελαιόλαδο ή δωρίζουν ελαιόλαδο σε συγγενείς και φίλους για ίδια κατανάλωση. «Άνθρακας ο θησαυρός» με λίγα λόγια».
Ισχύον Νομικό Πλαίσιο
Για όσους επιθυμούν να ενημερωθούν αναλυτικά, παρατίθεται το σχετικό νομικό πλαίσιο:
- Α.1122/2024 (ΦΕΚ Β’ 4570/06.08.2024) – Ψηφιακή τιμολόγηση & myDATA
- ΚΥΑ 323902/2009 (ΦΕΚ Β’ 2026/18-09-2009) – Διακίνηση σε τενεκέδες
- Νόμος 4254/2014 (ΦΕΚ Α’ 85/07.04.2014) – Ρυθμίσεις για την εμπορία
- ΥΑ Α2-718/2014 (ΦΕΚ Β’ 2090/31-07-2014) – Συσκευασίες ελαιολάδου
- ΥΑ 91354/2017 (ΦΕΚ Β’ 2983/30-08-2017) – Κανονισμοί διακίνησης
- Κανονισμός (ΕΕ) 1019/2002 – Προδιαγραφές εμπορίας ελαιολάδου
- Κανονισμός (ΕΕ) 2022/2104 – Συμπλήρωση κανονισμών για το ελαιόλαδο
Γιάννης Ρούπας
