Τη μερίδα του λέοντος από την προστιθέμενη αξία που δημιουργείται στην αγροδιατροφική εφοδιαστική αλυσίδα καρπώνονται οι αλυσίδες του λιανεμπορίου, ενώ οι ίδιες απολαμβάνουν περισσότερο από το μισό της τελικής τιμής των προϊόντων. Αυτό σημειώνουν οι κορυφαίες οργανώσεις αγροτών και συνεταιρισμών της ΕΕ, Copa και Cogeca, στο πλαίσιο του διαλόγου για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και τη νομοθετική πρόταση της Κομισιόν για την αντιμετώπισή τους.
Όπως σημειώνουν, το μερίδιο της προστιθέμενης αξίας που αναλογεί στον αγρότη στο σύνολο της διατροφικής αλυσίδας ανέρχεται σε 25%, άλλο τόσο αναλογεί στη μεταποίηση, ενώ 50% καρπώνεται το λιανεμπόριο και οι υπηρεσίες διατροφής (ενημερωτικό δελτίο Κομισιόν, DG AGRI 2017). Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, οι τομείς της μεταποίησης και του λιανεμπορίου έχουν επεκτείνει τη συνολική προστιθέμενη αξία τους στο σύνολο της αλυσίδας, ακολουθώντας την αυξανόμενη καταναλωτική ζήτηση για έτοιμα προϊόντα (convenience products). Την ίδια στιγμή, η προστιθέμενη αξία για τον αγροτικό τομέα έχει μειωθεί από το 2014 και μετά, και κατά 4% το 2016.
Επιπλέον, πρόσφατη μελέτη (Oxfam: Ripe for Change, 2018) σκιαγράφησε την ανισότητα στην εφοδιαστική αλυσίδα με παραδείγματα, μεταξύ άλλων, από το Ην. Βασίλειο, την Ολλανδία και τη Γερμανία. Όπως προέκυψε από τη λεπτομερή ανάλυση της τελικής τιμής καταναλωτή στο Ην. Βασίλειο, το 52,8% απολαμβάνουν τα σούπερ μάρκετ, το 38,5% πηγαίνει στους εμπόρους και στους μεταποιητές και μόνο ένα 5,7% της τιμής αναλογεί στους μικρής κλίμακας αγρότες. Το τελευταίο 5% της τιμής αναλογεί στα κόστη εισροών. Ακόμη, σύμφωνα με την FranceAgriMer, από τα 100 ευρώ της εθνικής κατανάλωσης για τρόφιμα, το μερίδιο των αγροτικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των αλιευμάτων και προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας, είναι μόλις 15 ευρώ (βλ. σχετικό γράφημα). Οι εισαγωγές τροφίμων είναι 10,3 ευρώ, εξαιρουμένων των εισαγωγών εισροών, η αξία των οποίων συμπεριλαμβάνεται σε εκείνη της αγροτικής παραγωγής. Οι αξίες που δημιουργούνται από το εμπόριο, τη μεταποίηση και τις υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου της κατανάλωσης τροφίμων, με 66 ευρώ, ενώ 9,1 ευρώ είναι φόροι.
Συγκέντρωση και μερίδια αγοράς στο λιανεμπόριο
Οι Copa και Cogeca δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στα στοιχεία που καταδεικνύουν ότι η συγκέντρωση στη βιομηχανία μεταποίησης και στο λιανεμπόριο είναι πολύ υψηλότερη απ’ ό,τι στον αγροτικό τομέα, τονίζοντας ότι η αυξανόμενη συγκέντρωση και αναδιάρθρωση στους κόλπους της μεταποίησης και του λιανεμπορίου μπορούν να δημιουργήσουν σημαντικές ανισορροπίες στη διαπραγματευτική ισχύ μεταξύ αντιτιθέμενων μερών και να ενθαρρύνει την άσκηση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών (τεχνική μελέτη DG JRC). «Η συγκέντρωση είναι το εργαλείο το οποίο συμβάλλει στην επίτευξη οικονομιών κλίμακας, αλλά επίσης μειώνει τον αριθμό των παικτών από τα κάτω στη διατροφική αλυσίδα. Αυτό δίνει μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ στη διαπραγμάτευση με τους εταίρους. Το σύγχρονο λιανεμπόριο έχει αυξήσει τα μερίδιά του στα περισσότερα κράτη-μέλη, ενώ η κατάσταση παραμένει ετερογενής μεταξύ διαφορετικών κρατών-μελών (Κομισιόν, 2014). Το 2000, οι δέκα κορυφαίες αλυσίδες κατείχαν το 26% της αγοράς, ενώ το 2011 αυξήθηκε σε 30,7%, που σημαίνει μια ποσοστιαία αύξηση της τάξης του 4,7%», σημειώνεται.
Σε ότι αφορά την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών οι οποίες, όπως επισημαίνεται, έχουν αποκτήσει νέες μορφές τα τελευταία χρόνια, οι Copa και Cogeca, επαναφέρουν τα συμπεράσματα σχετικής έρευνας μεταξύ των κρατών-μελών και επάνω σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, που παρουσίασε η Kομισιόν (Βρυξέλλες 17-18 Ιουλίου 2017). Σύμφωνα με αυτά, ο παράγοντας του φόβου είναι κλειδί στην καθιέρωση αποτελεσματικής νομοθεσίας για την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών. Για παράδειγμα, αναφέρεται μεταξύ άλλων, ένας από τους σημαντικούς λόγους για τους οποίους το αρχικό εθελοντικό πλαίσιο στο Ην. Βασίλειο απέτυχε ήταν η απουσία ενός μηχανισμού που θα επέτρεπε εμπιστευτικές καταγγελίες και ex officio ελέγχους. Μόνο όταν αυτή η δυνατότητα εισήχθη, η αντίληψη για το πλαίσιο άλλαξε σημαντικά.
Οι δυο οργανώσεις αγροτών καταλήγουν επισημαίνοντας: «η πρωτοβουλία για την εφοδιαστική αλυσίδα, την οποία οι Copa και Cogeca δεν έχουν προσυπογράψει, δεν έφεραν μείωση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών. Η λύση, επομένως, είναι μια νομοθετική προσέγγιση».
Πηγή: ypaithros.gr
